Болашаққа бастау алған игі қадам

Болашаққа бастау алған игі

қадам

«Бізалдағыуақытта

да мемлекеттіктілді

дамытубағытындағыкешендіжобаларды

жүзегеасырудытабандылықпенжалғастыра

береміз. Қазақалфавитін 2025 жылғақарай

латын графикасына көшіруге дайындықты

осы

бастан қолға алу қажет. Бұлқазақтілін

жаңғыртып қана қоймай, оны осы заманғы

ақпараттың тіліне айналдырады»

(ҚР Президенті Н.Ә. Назарбаевтың Жолдауынан)

Елбасымыз «Болашаққабағдар:

Руханижаңғыру» аттыбағдарламалықеңбегіндебүгінгі  ғанаемес, ұрпағымыздыңкелешегі

үшін  де аса маңызғаие, ұлыкөшкебастартағыбіригібастаманықолғаалуды 

ұсынғаныбаршамызғамәлім.Ол  –латынәліпбиінекөшужөніндегібастамасы.Бұл

мәселе осыдан 5 жыл бұрын көтерілген еді. Содан бері санамызда «ерте ме, кеш

пе, еліміз латын әліпбиіне көшеді, соған дайындала беруіміз керек» деген

салмақты ой сақталып келді. Бүгін сол үкілі үміт сәулесінің куәсі болып

отырмыз. Бұл жазу - елдігіміз бен егемендігімізді айқындайтын, халықтың

сауаттылығын танытатын көрсеткіш деп білемін. Латын әліпбиі біздің жыл санауымыздан 800 жыл бұрыннан

келе жатыр, яғни үш мың жылға жуық уақыттан бері бар. Жоғарыдааталғанлатынәліпбиітуралыдереккөздердікелтіреотырып,

қазаққоғамына, халқыналатынәліпбиініңқаншалықтымаңыздыекенінаңғаруғаболады.

БұлжайынаЕлбасымызбиылғыЖолдауында 2025 жылданбастаплатынәліпбиінекөшутуралыойларынтаратыпайтты. «Бұл

ой елімізтәуелсізалғаннанкейінменіжиімазалады. Бірақбізкөпұлттыхалықпыз.

Әрұлттың ой-пікірі бар. Қазіргі кириллица арқылықазақтардың да,

қазақстандықтардың да бірнешебуынытәрбиеленіп, білімалды. Өмірдітаныдық, дүниенікөрдік.

Сондықтанлатынқарпінекөшкенжағдайда да кириллица көпкедейінқатарқолданылады,

екеуібіразғадейінбіргепайдаланыладыдепойлаймын». «Біз 2025

жылданбастап әліпбиімізділатынқарпіне, латынәліпбиінекөшіругекірісуімізкерек.

Бұл – ұлтболыпшешугетиіспринциптімәселе.

Біркездетарихбедеріндебізмұндайқадамдыжасағанбыз.

Балаларымыздыңболашағыүшіносындайшешімқабылдауғатиіспізжәнебұләлемменбірлесетүсуімізге,

балаларымыздыңағылшынтілі мен интернет тілінжетікигеруіне, еңбастысы –

қазақтілінжаңғыртуғажағдайтуғызады» - дегенболатын.Тарихымызға көз жүгіртсек, латын әліпбиі бұрын тарихымызда 10 жылдай уақыт салтанат

құрған екен. Сол кезде біз көптеген елге, жерге танылдық. Ал қазіргідей қуатты

мемлекетте өмір сүріп жатқан кезеңде біз халық болып бұл жазуды қолдап алып

кетпесек, өркениетті елдердің қатарына ілесе алмаймыз. Латын әліпбиі әлемдегі

ең танымал жазулардың бірі саналады, яғни, болашағы зор. Мәселен, әлемде

барлығы 220-ға тарта жеке мемлекет болса, оның 112-і, яғни 50 пайызы латын

графикасын қолданады екен.

Меніңше, бұл – мәңгілікке көшін түзеген қазақ елінің білім, ғылым

саласындағы ұлттық ұстанымы, өмірлік қолтаңбасы болмақ.Сондықтан да қазақ елі

ғалам көшінен қалып қоймауы керек. Бізді әлемдік бәсекелестіккке бастап

апаратын тетік – латын әліпбиі.Оның сыртында латын жазуы ұлт руханиятына ұзақ

жыл үстемдік етіп келген орыс тіл әлемінен бізді алшақтатып, Елбасымыз айтып

жүрген нағыз рухани жаңғырудың тетігіне айналдырар қуаттың өзегі болатыны

сөзсіз.Жер бетінде латын әліпбиі

барлық салада қолданылатыны байқалады. Қазіргі таңда  компьютер заманында интернет жүйесінде

үстемдік ететін латын әліпбиі екендігін баршамыз мойындауымыз керек. Әр адамның

жеке өзінің электрондық поштасы бар. Ол пошта кирил, араб, немесе басқа емес,

латынмен жазылған. Барлық математика, физика, химия

формулалары, көптеген терминдер, мамандықтарға қатысты ғылыми әдебиеттер т.б

латын әліпбиімен байланысты екенін байқауға болады. Тіпті астымыздағы

көлігіміздің нөміріне дейін әріптер латынмен берілген. Жеке куәлігіміз бен

төлқұжатымызда латын әліпбиі тұр. Осындай мысалдарды көптеп келтіре беруге

болады. Яғни латын әліпбиі бізге таңсық емес. Ол біздің қоғамға еніп те кеткен. Латынға көшсек ұтатын тұстарымыз:Біріншіден, әлемдік

деңгейде қазақ жастарының биік белесте болуы үшін және әлем жастарымен тіл

табыса алатын деңгейде болуы үшін де латын графикасына ауысымыз өте маңызды

болып табылады.  2-ден, кез келген ақпаратты, ғаламдық

өзгерісті балалар түпнұсқадан алып, оқи алатын болады, яғни компьютерлік жаңа

технологиялар арқылы халықаралық ақпарат кеңістігіне кірігуге тиімді жолдар

ашылады. 3-ден,дарынды балаларымыздың әлем елдерінің жастарымен иық

тірестіре отырып шыңдалуына қолдау болады, 4-ден орыс тілінде пәнді оқытуда кириллица қалады да, латын қарпі тек қазақ

тіліне және қазақ тілінде оқытылатын пәндерге қатысты болады.Яғни біздің

балаларымыз екі алфавитті де қатар игеріп шығуларына мүмкіндік мол.5-ден, түбі бір түркі дүниесі, негізінен,

латынды қолданады. Біздерге олармен рухани, мәдени, ғылыми, экономикалық

қарым-қатынасты, тығыз байланысты күшейтуіміз керек. 

Мектептерде

латын алфавитін енгізу барысы кезең-кезеңмен іске асады. Бұл үшін алғашқы

кезеңде тіл игертетін пән мұғалімдерін қайта даярлап, кәсіби біліктілігін

арттырып, осы мұғалімдер қатарынан мастер-тренерлер жасақталмақшы. Екінші

кезеңде осы мастер-тренерлер арқылы  басқа да пән мұғалімдерін оқытуды

қолға алынады. Міне , осыдан кейін үшінші кезеңде мектеп мұғалімдері

 жергілікті халықтың латын әліпбиін игерулеріне өз үлестерін қосатын

болады.

«Тоқсан

ауыз сөздің тобықтай түйіні», демекші жалпы әлемдік елдермен бәсекеге түсуде

елімізге керек басты қарудың бірі – латын әліпбиіне негізделген қазақ жазуы

болса керек. Әлемдегі басқа ұлттармен бәсекеге түсуде қазақ ұлтына қажетті

нәрсе жалпы зияткерлік пен әлемдік деңгейдегі білім. Ал бұларға бастар қадам - болашақ үшін әлдеқайда маңыздырақлатын әліпбиіне көшу деп есептеймін.

Сондықтан Елбасының шешімін қолдап, оның

ары қарай жүзеге асуына үлес қосуымыз қажет.

Э.М.Халелова

«М.Ғабдуллин атындағы жалпы білім

беретін орта мектеп» КММ-нің директоры,

Зеренді ауданы қоғамдық кеңесінің төрайымы